مرور چند جشنواره 
مرور چند جشنواره و رویداد مهم تئاتری جهان به انگیزه پایان سی و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر (2)
مهدی نصیری:
جشنواره بین المللی تئاتر آوینیون
ژان ویلار فرانسوی نخستین جشنواره آوینیون را سال 1947 با شعار آسمان، شب، جشن، مردم و نمایش توسط در شهر آوینیون فرانسه برگزار کرد. این جشنواره نوعی تغییر مسیر در روند حرکت تئاتر در فرانسه به حساب می آمد. تغییر مسیری که به دنبال جریان سازی موثر و متفاوت، با اصول و معیارهای محدود دوران پس از جنگ بود.
سال 1968 یک دوره بسیار تعیین کننده در تاریخ برگزاری این جشنواره به شمار می آمد. در این دوره، گروهی از شرکت های آزاد تئاتری و غیرحرفه ای ها وارد جشنواره شدند و به نوعی می توان گفت که با هجوم این گروه ها، بسیاری از مرزهای هنری به دست آمده در طول تاریخ مخدوش شد. این موج انقلابی در جشنواره آوینیون (بعدها تحت عنوان تئاتر off) خارج از برنامه اصلی جشنواره در میدان ها و معابر شهر ادامه پیدا کرد و بدین ترتیب ماه ژوئیه در فرانسه یکی از بزرگ ترین جشن های تابستانی اش را تجربه می کرد که تا به امروز ادامه دارد.
تعداد گروه های شرکت کننده در تئاتر off، به عنوان بخش جنبی، هر سال بیشتر و بیشتر شد و به بیش از ششصد و پنجاه گروه با حدود 800 اجرا از سراسر جهان افزایش پیدا کرد.
نحوه انتخاب آثار برای شرکت در جشنواره به صورت گزینشی و از سوی شوراهای انتخاب اعزامی به کشورهای مختلف صورت می گیرد. تهیه کننده ها، مدیران شرکت ها، سیاست گذاران و هنرمندان شورای انتخاب به کشورهای مختلف سفر می کنند و آثاری را که با معیارهای این جشنواره رنگ تئاتری همخوانی دارد، برگزیده و برای شرکت در جشنواره به فرانسه دعوت می کنند. در این میان دولت در کنار حمایت کامل مالی و اداری و کمک به تسهیل ارتباطات، هنرمندان و مدیران جشنواره را در انتخاب آثار و سیاست گذاری برنامه های آن کاملا آزاد می گذارد. البته بخشی از هزینه های حمایت از تولیدات تئاتری را هم در روند اقتصاد تئاتری و از حمل تولید نمایش های مشترک و همکاری با شرکت های دیگر بین المللی به دست می آورد، اما بخش بیشتر سرمایه برگزاری آن را سازمان هایی چون SACD و نهادهای محلی، ملی و بین المللی تامین می کنند.
این جشنواره برای برخی از تئاترها و گروه های نمایشی نقش تهیه کننده را برعهده دارد و در واقع مشارکتی بین المللی میان تهیه کننده های سراسر دنیا و تولیدات جهانی ایجاد می کند. همچنین این جشنواره سال های گذشته تولیدات بسیاری در فرانسه، نیویورک، مادرید، لندن و نیز دیگر شهرهای مهم اروپا داشته و برای این تولیدات همیشه تورهای بین المللی اجرا در نظر گرفته تا محصولات و تولیدات جهانی اش را به صورت بین المللی و جهانی نیز عرضه کند. در جشنواره بزرگ آوینیون، در هر دوره برگزاری اش، حدودا 300 نمایش اجرا می شوند که دو سوم این اجراها عموما از خارج از فرانسه اند.
سازماندهی و مدیریت این جشنواره به گونه ای است که با اجراهای جدید، دعوت از گروه های حرفه ای، خوانش متون تازه تولید شده، نمایش فیلم های تئاتری، برگزاری نمایشگاه ها و بازارهای تئاتری این امکان را فراهم می کند تا هنرمندان تئاتر سراسر جهان در یک جشنواره بزرگ، محصولات و دانششان را با هم تبادل کنند.
جشنواره بین المللی تئاتر شکسپیر ارمنستان
بعد از جشنواره "هایفست"، که طرفدارهای زیادی در میان مردم و هنرمندان تئاتر ارمنستان دارد، جشنواره تئاتر شکسپیر دومین جشنواره مهم بین المللی ارمنستان است که هاکوب قازانچیان دبیری آن را برعهده دارد. این جشنواره البته جشنواره جوان ها نیست و در میان با تجربه ها و کسانی که به کارهای کلاسیک علاقه دارند، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
جشنواره تئاتر شکسپیر هم که نه دوره آن برگزار شده، پشتوانه حضور هنرمندان بزرگ تئاتر ارمنستان و نیز چهره های شناخته شده ای از تئاتر جهان را با خود به همراه داد. در ارمنستان هنرمندان شناخته شده ای چون پترس آدامیان، واهرام پاپازیان، هراچیا نولیسیان، خورن آبراهامیان و سوس سارگسیان از جمله هنرمندان با تجربه و معروف ارمنی اند که در شورای برگزاری این جشنواره حضور داشته و از بانیان تاسیس و برگزاری آن بوده اند. این هنرمندان از بهترین بازیگران تئاتر ارمنستان بوده که قواعد تئاتر نئوکلاسیک را در آثارشان رعایت کرده اند و بیشترین تجربه را در اجرای آثار شکسپیر در کشورشان و نیز در بسیاری از جشنواره های بین المللی تئاتر داشته اند.
جشنواره تئاتر شکسپیر ارمنستان در واقع بر مبنای تجربه هنرمندان بزرگ تئاتر ارمنستان شکل گرفته و تا به امروز و در جریان پیوسته برگزاری اش، توانسته در میان ده جشنواره معتبری که در جهان، با موضوع نمایشنامه های شکسپیر برگزار می شوند، قرار بگیرد.
همین جشنواره دو سال پیش میزبان هنرمندان بزرگی چون پیتر بروک، ایرنیا بروک، فرزند ناتاشا پدی، الکساندر کالیاگین و رابرت استروا بود.
کشور ارمنستان با وجود آنکه مهم ترین رویکردهای نوین و اصلی ترین برنامه های بنیادین جهانی شدن در حوزه های فرهنگی و هنری را تنها از زمان استقلال یافتن این کشور تا به امروز آغاز کرده است، اما با برنامه ریزی هدفمند و اشتیاقی که در جوان ها برای مطرح شدن در دنیا وجود دارد و معیار قرار دادن استانداردهای جهانی در حوزه تولید و معرفی هنر تئاتر، به پشتوانه دو جشنواره "هایفست" و شکسپیر گام های موثری را به سوی بازاریابی اعتبار بین المللی اش برداشته است.
حسین فرخی تنها هنرمند ایرانی است که در دو دوره از این جشنواره با دو نمایش، براساس نمایشنامه های شکسپیر، شرکت کرده است.
جشنواره بین المللی تئاتر تفلیس
”جشنواره تئاتر تفلیس هر سال در پایان سپتامبر و اوایل اکتبر برگزار می شود و یکی از رویدادهای مهم حیات بین المللی گرجستان به حساب می آید که به شدت مورد استقبال مدیران دولتی، مردم و هنرمندان این کشور قرار گرفته و از سوی آن ها حیات می شود، اما علاوه بر این با خلاقیت ها و ابتکار در تولیدات تئاتری به روز، رفته رفته به یک رویداد مهم تئاتری در قفقاز تبدیل شده“
پس از استقلال گرجستان و رقابت میان کشورهای تازه استقلال یافته بر سر توسعه همه حوزه های ملی و بین المللی، هنرمندان تئاتر گرجستان هم در رقابت با کشورهایی چون اکراین و ارمنستان در حوزه های مختلف هنر سرمایه گذاری ها و برنامه ریزی های گسترده ای را انجام داده اند که در این مسیر مهم پیشرفت تئاتر و موسیقی در تفلیس بیشتر از دیگر هنرها بوده است. تفلیس در یک دهه گذشته بارها و بارها میزبان رویدادهای مهم تئاتری بین الملل و پذیرای کنفرانس ها و همایش های جهانی در حوزه تئاتر بوده و موفق شده تا چند گروه نمایشی با تولیدات قابل عرضه در جهان را نیز پرورش دهد و حمایت کند.
در کنار این ها جشنواره بین المللی، تئاتر تفلیس هم در مدت زمانی کوتاه به یک رویداد بین المللی قابل اعتنا در منطقه تبدیل شده و به نظر می رسد که این حرکت رو به جلو را به سرعت ادامه دهد و جشنواره اش را در سطح قابل قبول بین المللی نیز ارتقاء بخشد.
برگزار کنندگان جشنواره بین المللی تئاتر تفلیس مدعی اند که در طول چند دوره برگزاری این جشنواره و حالا با بین المللی شدن آن توانسته اند مدیران جشنواره ای باشند که به پلی ارتباطی میان اروپا و آسیا تبدیل شود. شعار اصلی این جشنواره انتخاب نمایشنامه خوب برای رسیدن به اجرایی مطلوب است و بر این اساس برگزار کنندگان آن می خواهند با انتخاب و شرکت دادن بهترین های جهان در جشنواره، تصویری کامل از وضعیت جدید و گرایش های روز هنر جهان را به نمایش بگذارند.
این جشنواره مسیر خود را به سمت جهانی شدن از سال 2009 و همزمان با تاسیس دبیرخانه جشنواره به ابتکار جی جی اوگولاوا، شهردار تفلیس، آغاز کرده و مدعی است که شور و نشاطش را از یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان و تنوع فرهنگ ها و اتمسفر غنی فرهنگی آن الهام می گیرد و می تواند این احساس فرهنگی را با ابراز هنر به تجربه ای فراموش نشدنی برای مهمان هایش نمایش تبدیل کند.
جشنواره تئاتر تفلیس هر سال در پایان سپتامبر و اوایل اکتبر برگزار می شود و یکی از رویدادهای مهم حیات بین المللی گرجستان به حساب می آید که به شدت مورد استقبال مدیران دولتی، مردم و هنرمندان این کشور قرار گرفته و از سوی آن ها حیات می شود، اما علاوه بر این با خلاقیت ها و ابتکار در تولیدات تئاتری به روز، رفته رفته به یک رویداد مهم تئاتری در قفقاز تبدیل شده و اتفاق فرهنگی تحریک کننده ای در حدفاصل اتفاقات میان آسیا و اروپا نیز به شمار می آید.
سال گذشته این جشنواره میزان 25 اجرا از 22 کشور اروپا، قفقاز و آسیا بود که در جریان برگزاری آن 480 مهمان شرکت داشتند و تماشاگران زیادی آن را با اشتیاق دنبال می کردند. پوشش رسانه ای بین المللی هم به خوبی این رویداد مهم را در نشریات مختلف معرفی کرد. همین جشنواره باعث شده تا تولیدات تئاتر گرجستان به بیش از 50 نمایش در سال افزایش پیدا کند. همچنین نمایش ها و گروه های متعدد از سال 2009 تاکنون از گرجستان به کشورهای مختلف در جشنواره های متعدد دعوت شده اند و نیز چند تولید تئاتری مشترک با کشورهای اروپایی هم نتیجه این رویداد بوده است.
در سال های اخیر جشنواره بین المللی تفلیس شامل سه بخش اصلی برنامه های بین المللی، ویترین گرجستان و کارگاه های آموزشی و نمایشگاه ها بوده است و امسال چند رویداد و برنامه خاص هم برای عموم مردم و تماشاگران به آن اضافه خواهد شد.
برگزار کنندگان این جشنواره معتقدند که همکاری های فرهنگی و به طور کلی مبادلات میان هنرمندان تئاتر و سایر حرفه های فرهنگی، مهم ترین ابزار برای توسعه هنری، دوستی مطمئن ملت ها و صلح جهانی است. آن ها هدف این رویداد بین المللی را توسعه و روح بخشیدن به افزایش میزان همکاری تبادل فرهنگ میان گرجستان، کشورهای منطقه آسیای میانه و قفقاز و دیگر نقاط جهان می دانند.
نظرات شما عزیزان:
